Thứ Tư Lễ Tro

Thứ Tư Lễ Tro

BÀI ĐỌC I: Ge 2, 12-18 /BÀI ĐỌC II: 2 Cr 5, 20 – 6, 2/ PHÚC ÂM: Mt 6, 1-6. 16-18

L.m. G.B. Trương Đình Hà

Thứ Tư Lễ Tro là ngày khởi đầu cho Mùa Chay thánh. Mùa chay kéo dài đúng 40 ngày trước Lễ Phục sinh nên còn được gọi là ngày “Đầu Mùa Chay” hay “Đầu Mùa ăn chay 40 ngày”. Gọi là Lễ Tro tại vì Hội Thánh có thói quen dùng tro đã được làm phép để ghi dấu lên trán của các tín hữu. Chúng ta cùng tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của Lễ Tro để rồi mỗi người có quyết tâm sám hối đổi mới con người mình khi bước vào mùa chay.

1. Nguồn gốc

- Bắt nguồn từ Cựu ước thời tiên tri Giôna, Chúa sai ông đến thành Ninivê, Giona kêu gọi dân sám hối vì chỉ còn 40 ngày nữa Chúa sẽ giáng phạt trên thành này. Dân chúng nghe lời vị tiên tri mặc áo nhặm, ăn chay từ người lớn đến trẻ con. Sách Giô-na thuật lại rằng: "Ông Giô-na bắt đầu vào thành, đi một ngày đường và công bố: ´Còn bốn mươi ngày nữa, Ni-ni-vê sẽ bị phá đổ.` Dân Ni-ni-vê tin vào Thiên Chúa, họ công bố lệnh ăn chay và mặc áo vải thô, từ người lớn đến trẻ nhỏ. Tin báo đến cho vua Ni-ni-vê; vua rời khỏi ngai, cởi áo choàng, khoác áo vải thô, và ngồi trên tro“ (Gn 3,4-6).

Với Ngôn Sứ Đa-ni-en: "Tôi ăn chay, mặc áo vải thô và rắc tro lên đầu, rồi ngẩng mặt lên Chúa Thượng là Thiên Chúa, để dâng lời khẩn nguyện nài van“ (Đn 9,3).

- Trong Tân Ước, khởi đầu sứ vụ rao giảng Tin Mừng Chúa Giêsu ăn chay trong sa mạc 40 đêm ngày và chịu ma quỷ cám dỗ (Mt 4, 1-11).

Ngay từ những thế kỷ đầu tiên của Giáo Hội thời sơ khai, có hình thức sám hối công khai cho những người phạm một hay nhiều tội trọng công khai ảnh hưởng đến cộng đoàn. Đó là ngay từ đầu Mùa Chay, họ phải mặc trên mình một bộ áo vải thô, hay cũng còn được gọi là bộ quần áo thống hối. Những bộ quần áo này thường được dệt từ vỏ cây gai theo dạng rất thô sơ, giống như những chiếc bao bố. Bên cạnh đó, họ còn phải phủ tro hay rắc tro lên người. Tại Giáo hội Gallia, tức tại Pháp Quốc, dựa vào cảnh tượng A-đam và E-và bị đuổi ra khỏi vườn Địa Đàng sau khi phạm tội (St 3tt), vào ngày thứ Tư Lễ Tro, những người mắc trọng tội sẽ tạm bị trục xuất ra khỏi nhà thờ. Và tới ngày thứ Năm Tuần Thánh thì những người đó mới lại được tái đón nhận vào trong nhà thờ, và từ đó mới được phép Rước Lễ.

Khoảng từ cuối thế kỷ thứ X, những tục lệ kể trên mất dần, thay vào đó, người ta tiến hành việc rắc tro lên đầu cho tất cả các tín hữu, trước hết là để thể hiện tình liên đới với các tội nhân sám hối.

2. Nghi thức xức tro có ý nghĩa như thế nào?

“Hỡi người hãy nhớ mình là tro bụi và sẽ trở về bụi tro”. Tro bụi là biểu tượng của sự dòn mỏng của con người, nay còn mai mất, nên khi nhận một ít tro, người tín hữu phải nhớ mình là kiếp phù du. Giúp nhắc nhở các tín hữu về nguồn gốc của mình “Thiên Chúa lấy bụi từ đất nặn ra con người, thổi sinh khí vào lỗ mũi và con người trở nên một sinh vật”.

Nghi thức xức tro cũng là khởi đầu của mùa thống hối, gợi nhớ cho tín hữu về một thời điểm quan trọng đang bắt đầu liên hệ tới ơn cứu rỗi của họ, đó là Mùa Chay. Tro là dấu chỉ để mỗi người chúng ta đều nhìn nhận mình là tội nhân. Nếu chúng ta thú nhận tội lỗi, Thiên Chúa sẽ tha tội cho chúng ta và sẽ thanh tẩy chúng ta sạch mọi điều bất chính.

Tóm lại, mặc dù nguồn gốc của con người hèn kém như tro, như bụi đất nhưng con người được Thiên Chúa yêu thương, cứu chuộc và sau này sẽ được sống lại để hưởng phúc đời. Vì vậy, hãy cố gắng ăn năn đền tội, lập công phúc để được hạnh phúc muôn đời.

3. Lễ Tro khởi đầu cho hành trình Mùa Chay: Hoán cải và đổi mới

Sứ điệp mùa chay 2019 ĐTC Phanxicô đã dạy:"Muôn loài thụ tạo hết sức mong mỏi con cái Thiên Chúa thực sự trở nên “những thụ tạo mới”. Vì “Phàm ai ở trong Đức Kitô đều là thọ tạo mới. Cái cũ đã qua, và cái mới đã có đây rồi” (2 Cr 5:17). Thật vậy, nhờ vào việc được mặc khải, chính loài thụ tạo có thể của hành một Cuộc Vượt qua, tự mở ra một trời mới đất mới (x. Kh 21: 1). Hành trình hướng đến Lễ Phục Sinh đòi hỏi chúng ta cần phải đổi mới diện mạo và tâm hồn của mình với tư là những người Kitô hữu thông qua việc ăn năn, hoán cải và tha thứ, ngõ hầu có thể sống trọn vẹn ân sủng dồi dào của Mầu nhiệm Vượt qua".

Trong mùa chay Giáo Hội khuyên các tín hữu thực hành ba việc đạo đức

3.1. Việc cầu nguyện

Cầu nguyện là hơi thở của linh hồn. Cầu nguyện là trò chuyện với Chúa, gặp gỡ Chúa. Cầu nguyện đối với người kitô hữu như cá cần nước để sống. Khi cầu nguyện chúng ta bắt chước gương Đức Giêsu: Ngài cầu nguyện khắp mọi nơi và trong mọi hoàn cảnh, nhất là trước những vấn đề hệ trọng.

Khi cầu nguyện chúng ta thi hành bổn phận Đức Giêsu dạy:

Ngài dạy chúng ta cầu nguyện theo Kinh Lạy Cha;

Ngài dạy chúng ta cầu nguyện luôn kẻo sa chước cám dỗ;

Ngài dạy chúng ta cầu nguyện cho kẻ thù;

Ngài dạy chúng ta cầu nguyện để xua trừ ma quỷ, vì có những thứ quỷ chỉ có trừ được bằng cầu nguyện, như có lần Ngài nói:“Giống quỷ ấy chỉ có cầu nguyện mới trừ được thôi”(Mc 9,29).

Khi cầu nguyện nhắc nhở chúng ta sống tín thác vào Chúa. Đức Giêsu nói: “Không có Thầy các con không thể làm được việc gì?”(x. Ga 15,5). Vậy, chúng ta hãy xét mình lại về tinh thần cầu nguyện của chúng ta như thế nào? Cầu nguyện riêng? Cầu nguyện chung? Cầu nguyện trong gia đình, ở nhà thờ ? Cầu nguyện khi thành công? Cầu nguyện khi thất bại?…

3.2. Việc ăn chay

Nhằm giúp chúng ta làm chủ các ham muốn của xác thịt, thanh thoát tâm hồn, để hướng tới các điều thiện hảo và đặc biệt là để đền bù các tội lỗi của mình, cũng như có đủ sức mạnh cùng với ơn Chúa giúp thắng được những đam mê xấu. Giáo hội mời gọi chúng ta ăn chay.

Ăn chay theo luật bao gồm việc nhịn ăn và kiêng ăn.

Việc nhịn ăn: Trong ngày ăn chay không được ăn vặt, chọn một bữa ăn no, còn hai bữa kia chỉ được ăn vừa hoặc ăn ít.

Việc kiêng ăn: Kiêng ăn thịt loài máu nóng như thịt heo, gà, bò, vịt…Ngày hôm nay, Giáo hội chỉ buộc ăn chay trong hai ngày: Thứ Tư lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh.

Ngoài ra, Giáo hội khuyến khích người kitô hữu ăn chay theo khả năng và hoàn cảnh của từng người. Giáo hội luôn mời gọi con cái mình ăn chay theo nhiều cách thế khác nhau. Chẳng hạn: giảm bớt tiêu xài; kiêng ăn uống say sưa; không nói xấu nói hành; không xem những bộ phim xấu, những tranh ảnh khiêu dâm, giảm bớt việc tổ chức đám tiệc, ngay cả lễ cưới cũng không nên tổ chức vào mùa chay…

3.3. Việc bố thí.

Một trong những ý nghĩa của việc ăn chay là bớt phần ăn của mình để làm phúc bố thí cho người nghèo. Vì vậy, việc ăn chay và bố thí luôn đi đôi với nhau.

Trong sứ điệp Mùa Chay năm 2017, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta: “Mùa chay là mùa thuận tiện để mở cửa cho tất cả những ai đang túng quẫn và nhận ra nơi họ khuôn mặt của Chúa Kitô.” Trong Tin mừng theo Thánh Mathêu, Đức Giêsu cũng cho chúng ta biết, khi làm phúc bố thí cho những kẻ bé mọn là làm cho chính Chúa, và đó cũng là điều kiện để được hạnh phúc Nước Trời. Vị Thẩm Phán mời gọi kẻ lành vào hưởng hạnh phúc Nước Trời bằng những lời thân thương sau đây: “Nào những kẻ Cha Ta chúc phúc, hãy đến thừa hưởng Vương Quốc dọn sẵn cho các ngươi từ thưở tạo thiên lập địa. Vì xưa Ta đói, các ngươi đã cho ăn; Ta khát các ngươi đã cho uống; Ta trần truồng, các ngươi đã cho mặc; Ta đau yếu, các ngươi đã viếng thăm; Ta ngồi tù, các ngươi đã hỏi han”(Mt 25,35-36).

Ngày nay các biểu hiệu bên ngoài, như thống hối công cộng, như mặc áo nhậm, như đi chân không trong cuộc hành hương, vv. không còn được thực hiện như xưa, vì hoàn cảnh xã hội đổi thay, nhưng thái độ và ý chí thống hối, canh tân trở về vẫn phải in khắc sâu đậm trong thâm tâm mỗi người.

Mỗi người sẽ tự đưa ra cho mình một số những thực hành thống hối trong cuộc sống cụ thể để biểu lộ ý nghĩa và tinh thần của lễ nghi xức tro. Một số ví dụ để ứng dụng thực hành trong cuộc sống.

4. Ứng dụng thực hành

4.1. Thái độ

Dững dưng: “Đâu phải việc của tôi đâu mà tôi phải “xía” vào. Đổi thành quan tâm và tích cực hơn: “Tôi có thể giúp được gì không?”

Ôm đồm: “Không có tôi thì chẳng có ai làm được gì cả.” Đổi thành chia sẻ, cộng tác và thoát ly – không dính bén: “Tôi cần sự giúp đỡ của bạn.”

Hấp tấp – Nhiều người tự bào chữa rằng làm nhanh làm lẹ tức là nhanh nhẹ, tháo vác, sáng trí. Nhiều công việc kéo dài trì trệ vì hấp tấp. Đổi lại thành điềm đạm, thận trọng và nhẫn nại hơn.

Lê thê – chậm chạp cà rề. Nói cách khác, lười. Đổi lại thành phấn khởi, tổ chức và chủ động hơn.

4.2. Thói quen trong cuộc sống.

Dọn dẹp phòng ở hằng ngày.

Gìn giữ vệ sinh cá nhân thường xuyên: đầu tóc, quần áo, thân thể . . .

Tập thể dục thường xuyên để gìn giữ sức khỏe

Bớt ăn bớt uống.

Bỏ bớt những đam mê về phim ảnh, rượu bia, thuốc lá.

Đọc kinh cầu nguyện thường xuyên hơn

Đọc một đoạn Thánh Kinh mỗi ngày và suy niệm

Hành xử trong cuộc sống.

Thay vì âu sầu, đổi thành tươi vui với người.

Thay vì dửng dưng, đổi thanh niềm nở tiếp đón – chào hỏi người thân, khách lạ hoặc bạn đồng nghiệp.

Thay vì nói lại chuyện xấu của người khác – tức là phao đồn tin xấu, thì tìm những điều tốt để bàn thảo và noi theo.

Thay vì chê trách nhau, thì khen ngợi và cảm ơn nhau nhiều hơn.

Thay vì nói một lời có nhiều ngụ ý ám chỉ, thì nói lời đơn thành yêu mến, khích lệ người nghe.

Thay vì nói lời làm buồn lòng hoặc gây hoang mang, nghi kỵ và phân bì cho người nghe, thì ta quyết tâm nói những điều có lợi, tức là tạo niềm vui, bình an và tin tưởng cho người nghe.

4.3. Làm việc bác ái hoặc từ thiện

Đặt ra kế hoạch giúp đỡ người nghèo.

Để dành tiền lẽ, đồ hộp, quần áo, thức ăn khô, rồi chọn một ngày trong tháng, đem đến Nhà Xứ hoặc một cơ quan từ thiện nào đó để để trao tặng.